Azos de esguello (1989) viña
relanzar a carreira de Euloxio R. Ruibal, logo de varios anos afastado
de dramaturxia. A peza gañou o Premio Cunqueiro dese ano pero non
coñeceu a súa representación no Centro Dramático Galego. Detrás desa
decisión estaba -segundo afirma a profesora da Universidade da Coruña,
Laura Tato, na introducción da reedición de Azos de esguello
realizada por Toxosoutos dentro da súa nova colección A Esmorga, que
onte se presentou en Compostela- "a censura sen paliativos á sátira máis
virulenta que até o momento fora escrita contra a novísima democracia
galega e, máis en concreto, contra a súa clase política".
A
obra é o retrato de don Galisindo -trasunto da propia Galicia- un
emigrante retornado da Arxentina que se dedica aos negocios da
construccón pero a súa cobiza faino buscar máis poder a calquera custo.
"Hai medios sutís para que unha obra non se chegue a representar",
asegura o autor dunha montaxe que se representou finalmente en Ribadavia
en 1995. "A min ségueme parecendo que ten moita actualidade, algo que
me sorprende. Eu estiven en contacto coa emigración en América e Europa,
que son moi diferentes. Vendo como vivía a emigración galega en
Arxentina, produciume unha certa tristeza como vivían desacougados
porque non estaban onde querían, non tiñan raíces e para saír adiante,
tiñan que loitar con máis esforzo. Eu falo no libro de pequenas
corruptelas".
Para Ruibal, a obra
"anticipaba unha situación que hoxe se está a reproducir con máis
forza". E prosegue: "Eu penso que o labor dos escritores é ser
testemuñas dunha época pero tamén anticipar que vai vir se seguimos por
este camiño. Toda a corrupción foise multiplicando". Para o autor, "os
tempos non son bos, as compañías teñen que vivir e consciente ou
inconscientemente vanse adaptando. Os titiriteiros sempre estiveron ao
servizo do poder. Agora están recibindo axudas do poder. Saben que ou
ben se manteñen integrados ou se teñen que poñer á marxe. Temo que
moitas estéticas que queren tapar o que ocorre non leven ao noso teatro
por camiños que o dignifiquen".
