O Paraninfo do Instituto de Educación Secundaria Otero Pedrayo de Ourense acolleu o venres, día 18 de marzo, o acto de presentación do libro O fío da escritura, editado por Toxosoutos e do que é autor o filólogo ourensán David González Couso. No transcurso do acto levouse a cabo tamén a clausura dos I Encontros da Serie Esmorga, unhas citas literarias promovidas por Toxosoutos que se desenvolveron en diferentes lugares de Galicia co obxectivo do lanzamento dunha nova colección da editorial, a Serie Esmorga.

O fío da escritura é un traballo de investigación que amosa o labor cultural dos Gaite na Galicia do século XIX e comezos do século XX. O seu autor, David González Couso, explicou que este é xa o cuarto libro que escribe sobre esta temática, ademais doutros sete artigos en revistas de literatura e subliñou que o obxectivo da publicación é dobre. “Por unha banda quero pechar o meu ciclo de investigacións sobre a familia Gaite e, pola outra, quero por de manifesto a importancia das súas contribucións ao Ourense dos séculos XIX e XX”. O libro inclúe as pescudas sobre personaxes como os irmáns Antonio e Joaquín Gaite Núñez -bisavó da autora-, vencellados ao ensino ou ao xornalismo e facsímiles escritos por estas figuras, moitos deles inéditos.

As vivencias de Carmen Martín Gaite en Ourense

O poeta e profesor Claudio Rodríguez Fer, autor do limiar da obra, falou no acto para facer un percorrido polos grandes escritores ourensáns ou vinculados a Ourense e para situar neste contexto a Carmen Martín Gaite. Segundo as súas palabras, “o libro de David permítenos tirar da ourensanía para situar nela a Carmen Martín Gaite, partindo da base de que as vivencias infantís e xuvenís da narradora en Ourense tiveron moita importancia na elaboración de toda a súa obra”.

No acto interviron tamén Luís Fernández, director do IES Otero Pedrayo, a onde pertence o arquivo no que David González fixo boa parte das súas pescudas para escribir o libro e a filóloga María do Carmo Henríquez, que subliñou o traballo do escritor. “David ven de realizar un labor meritorio e máis nunha sociedade onde trunfa a mediocridade e onde está de moda o vulgar. Dignificar a literatura, os escritores e a lingua é un traballo que hai que facer con seriedade e rigor”, declarou.

Clausura dos I Encontros da Serie Esmorga

O acto de presentación do libro O fío da escritura serviu tamén para clausurar os I Encontros da Serie Esmorga, unha iniciativa literaria promovida pola editorial Toxosoutos –da que David González é director de publicacións- co gallo da posta en marcha da súa nova colección: Serie Esmorga. A iniciativa ten por obxectivo a divulgación de grandes obras clásicas en edición bilingüe e de traballos da literatura galega.

O Consello Asesor desta nova colección está formado polos escritores Ramón Caride Ogando, Xerardo Méndez, Francisco X. Fernández Naval e Jorge Emilio Bóveda, que subliñaron no acto de clausura dos encontros a importancia desta nova colección e a súa implicación no seu desenvolvemento. Nesta liña, Fernández Naval dixo sentirse “moi orgulloso desta colección como ourensán”; Xerardo Méndez subliñou o poder da literatura como “ese espello no que nos temos que mirar para non asustarnos da realidade” e Jorge Emilio Bóveda puxo de manifesto o papel que cumpre a nova serie no tocante á normalización da lingua galega.

O título fala por si só: A crise económica e a descentralización rexional. ¿Unha análise dun dos actuais gurús da negra coxuntura que nos afoga? Non: o autor foi Alfredo Brañas, que configura un retrato da Galicia de 1892 que perfectamente se podería exportar ó século XXI, e que foi recuperado pola editorial Toxosoutos grazas ó empeño do catedrático de Economía e presidente da Fundación Galiza Sempre Xosé Manuel Beiras.

O tamén líder do Encontro Irmandiño prologa este libro traducido por Afonso Ribas, presentado onte na libraría Couceiro compostelá, e descóbrenos un intelectual inédito "criptonacionalista" e soberanista, que se atreve a reclamar as competencias totais para a rexión galega na lección inaugural do curso universitario 1892-93 na actual Facultade de Xeografía e Historial, nunha Compostela "finisecular, chea de curas e beatas", segundo indica Beiras, que vai máis aló e afirma: "era máis difícil que Brañas se manifestase explicitamente como nacionalista que eu quitase un zapato no Parlamento. A censura era brutal".

Neste discurso, extensísimo e que de seguro non foi lido na súa totalidade diante da súa audiencia e que se recupera nesta publicación, Brañas xoga a debullar un auténtico programa político no que propón "dous poderes separados e distintos, e deles, que o rexional sexa o único soberano para ditar as súas leis orgánicas e administrativas".

O intelectual compostelán, ademais, insiste no seu discurso na toma de conciencia de Galicia como rexión "cunha percepción da súa personalide xurídica, completamente allea ás outras", polo que para Beiras, esta é unha clara mostra de que "está falando do espírito do pobo, tomando conciencia da súa identidade diferenciadora, e hoxe isto pode estar suscrito tanto por nacionalistas kurdos,como irlandeses, escoceses e imaxino que o BNG tamén o suscribirá", ironizou, afirmando que esta definición "é máis completa da rexión como suxeito activo que a de Castelao en Sempre en Galiza".

Despois de analizar polo miúdo a faceta máis descoñecida de Alfredo Brañas, que fica fóra dos principais estudos sobre a súa persoa, como o realizado por Ramón Maiz, o presidente da Fundación Galiza Sempre recupera a análise de crise de finais do século XIX, "cunha vixencia actual absolutamente asombrosa", froito da loita pola hexemonía económica mundial que lle dá paso á consolidación de Estados Unidos, e hoxe asistimos, precisamente, á decadencia do imperalismo ianqui.

Brañas, ademais, analiza os principais problemas dunha creba con altibaixos que desembocou na I Guerra Mundial, como a financialización, a fuxida do capital produtivo ós mercados financeiros e, en troques, a hexemonía do capital. "Isto se podería extrapolar perfectamente a José Luis Méndez -o que fóra o mandamás de Caixa Galicia-, ou ós produtores lácteos, que querían facer de Clesa o gran grupo lácteo galego e os bancos lles dixeron "tururú", ironizou Beiras, que lles mandou unha mensaxe ós políticos: "deberiamos aprender da historia, que aporta moitas solucións ós problemas actuais, pero o problema é que non len".

Xerardo Méndez volta á actualidade literaria con Que cara trae o día, unha novela que se presenta hoxe na Livraría Torga (ás 12.00 horas) e que está editada por Toxosoutos. Catorce anos pasaron dende que publicou a súa primeira obra e o autor recoñece que «eses mesmos anos ten o texto. Comecei daquela con esta historia e en todo este tempo funlle dándo voltas, cambiando cousas, dándolle forma».

En palabras do seu autor, Que cara trae o día, é «unha historia de barrio protagonizada por un home que non se atopa a gusto no sistema educativo da dictadura e acaba deixándoo. E a partires de aí comeza unha nova vida». Dende entón na realidade do protagonista comeza a ter «unha especial influenza e protagonismo a vida das pandillas, moi importante e con moita presenza no Ourense de hai décadas, os altercados, a tentación da droga -que na obra ten moita importancia aínda que non se lla dá un especial protagonismo na novela- e moitas máis cousas».

Xerardo Méndez sinala que a novela non é autobiográfica «aínda que é evidente que no arranque da obra, nas anécdotas e noutros aspectos pode haber influenza do que coñeciches nalgún momento: os feitos reais moitas veces son máis potentes e duros que os inventados» e incide en que «non é máis que unha historia de barrio ambientada en Ourense».