O escritor chantadino Xosé Lois García presentará este mes en Monforte e Lugo un libro que recolle a prática totalidade da súa obra poética. O libro acaba de ser publicado pola editorial Toxosoutos en dous volumes que suman en total 735 páxinas. A primeira destas presentacións levarase a cabo o día 14 na galería Sargadelos de Lugo ás oito da tarde. En Monforte a obra será presentada o 18 co mesmo horario, tamén na galería Sargadelos. Previamente, o día 11, haberá outra presentación na librería Couceiro de Santiago, igualmente ás oito da tarde,

A obra recolle integramente 22 poemarios publicados por García entre 1972 e o 2009, desde Cancioneiro de Pero Bernal ata Poemas pornofálicos. A edición non inclúe outro libro de poemas, Petroglifia, dedicado aos gravados rupestres de Sober e publicado pola mesma editorial a finais do ano pasado. Esta obra, xunto con outros poemarios que o autor publique eventualmente a partir de agora, será incluída máis adiante nin terceiro volumen.

A edición recupera os prefacios redactados orixinalmente para algunhas destas obras polos escritores galegos Manuel María, Uxío Novoneyra, Basilio Losada, Xosé Luís Axeitos e Vicente Araguas, os portugueses Vergílio Alberto Vieira e Maria João Reynaud e o brasileiro Andytias Soares de Moura. O conxunto está encabezado por un extenso estudo sobre a obra poética de García a cargo do escritor e crítico quirogués Camilo Gómez Torres.

En tres idiomas

A maior parte da poesía de Xosé Lois García, como o resto da súa produción literaria -que ademais comprende obras ensaísticas, narrativas e teatrais e varias antoloxías e traducións- está escrita en galego, pero o autor chantadino tamén publicou en portugués os libros Labirinto incendiado, Sambizanga e África em sinfonia solar, que figuran igualmente nesta edición. O uso literario desta lingua está relacionado co intenso labor desenvolvido polo escritor chantadino como estudoso e divulgador das literaturas de expresión portuguesa.

A edición recolle por outro lado o único poemario publicado ata agora por García en catalán, Cruïlles de Sant Andreu de la Barca. O escritor, que reside desde hai moitos anos en Cataluña, publicou tamén numerosos estudos en catalán sobre a historia do municipio barcelonés de Sant Andreu de la Barca, onde é responsable do arquivo histórico local.

Iso debeu pensar Vicente Piñeiro González, autor da recente Asasinos, asasinos, asasinos!, onde con nobre empeño narra as dúas últimas horas de vida da intelectual republicana.

Juana Capdevielle, muller que fora de Francisco Pérez Carballo (gobernador civil republicano da Coruña, a quen mataron os fascistas sublevados), resultou pronto persoa non grata para as novas autoridades profranquistas, quen vían nela unha dobre mácula: ser viúva de quen era e profesar como intelectual liberal e republicana de prestixio.

O asasinato perpetrado contra ela adquiriu, sen dúbida, carácter de vendetta exemplarizante: apresada na Coruña, foi levada en auto durante case un cento de quilómetros para ser tiroteada nunha gabia de Rábade, vila próxima á capital lucense, onde ficou sen vida e —extrema iniquidade— sen poder chegar a dála, pois ía encinta.

Asasinato tan inhumano é o que Vicente Piñeiro quixo recrear a través do seu monólogo Asasinos, asasinos, asasinos!, pois esas dúas derradeiras horas en coche e a lembranza que da súa vida e circunstancias puido chegar a facer nelas Juana Capdevielle é o que conforma a cerna narrativa deste libro, que conta, amais, cun amplo capítulo introdutorio de carácter ensaístico asinado polo propio autor.

O valor desta obra cómpre procuralo non tanto nos posibles acertos literarios coma na admirable recreación dun suceso que merecía gardarse, tamén si, como memoria ficcionada. Por iso, que en Asasinos, asasinos, asasinos! poida máis o pulo historicista do docudrama non impide recoñecer nel o acerto de recuperar e reactualizar para as novas xeracións unha historia que clamaba por ser rescatada do esquecemento.

Benia a Vicente Piñeiro e aos seus editores noieses de Toxosoutos, pois libros como este recórdannos que a literatura, amais de para outro milleiro de cousas, tamén serve para manter aceso o facho da dignidade humana.

Culturas

La Voz de Galicia

27 agosto 2011

Este feito, contrario á xusta ponderación, é o que explica que asociemos decote o nome de Claudio Rodríguez Fer ao da mellor poesía galega das últimas décadas ou ao da máis alta investigación literaria e que se nos faga estraño velo asociado ao da narrativa, por exemplo.

E o caso é que o de Lugo é narrador dende hai corenta anos. Demóstrao o seu último libro publicado, Contos e descontos, no que reúne toda a súa narrativa completa édita e inédita.

En efecto, neste volume figuran compilados relatos escritos por Rodríguez Fer na mocidade e que aínda non viran luz, como os agrupados baixo o título común de Prometeo adolescente (1972-1976), ademais dos dous libros de contos Meta-relatos (1988) e Os paraísos eróticos (2010) e mais o apéndice O neno que non quería ir á guerra. Recordos dun neno da posguerra (2010), que tamén achega tres novas historias descoñecidas ata o de agora.

Por xunto, toda esta obra supera longamente os tres centos de páxinas e, en non poucos casos, inclúe prosas de calidade contrastada que foron mesmo escolmadas nas máis prestixiosas antoloxías do xénero. Por tanto, cómpre ir desterrando esa idea reducionista do Rodríguez Fer poeta e mais nada que tan adoito circulou.

Canto aos relatos deste Contos e descontos evidencian moi distintas apostas tanto no seu contido coma na súa técnica, o que non debería de estrañar a ninguén se se pensa que algúns foron escritos por un rapazolo de apenas dezaseis anos e outros son obra madura dun autor consagrado. Así, mentres as historias de Prometeo adolescente son textos de tecido máis inxel, imbuídos de simbolismos moi patentes e referentes de maior calado efectista (coas sombras de Poe, Lovecraft, Cortázar ou Borges pairando ao fondo), os contos de Meta-relatos ou Os paraísos eróticos demostran unha mestría na depuración, no xogo metaliterario e na destreza da pulsión erótica como asunto principal que, xaora, aínda non existía tan notoriamente nos relatos primeiros.

De igual maneira, a enluvada acomodación á voz dun neno narrador protagonista nas historias que contén O neno que non quería ir á guerra conseguen un aparente naïf tras do que se agocha unha moi elaborada crítica social, de calado moral indubidable e iluminador cuestionamento da nefasta deriva na que se instalou o Poder en épocas recentes.

A visita a estes Contos e descontos, por tanto, ofrecerá a quen ler “Pre-relatos” de estirpe visionaria e fundacional, creacións cósmicas e metamorfoseadoras no “Ciclo de Ión”, contos de compromiso certo e estética sinalada en “Entre a pavura e a revolución” e unha reveladora ollada aos tempos do último franquismo en “Eu teño un canciño”, “A vaca con zocas” ou “A republiquiña dos animais”. Se ao anterior sumamos os “Logaritmos” literarios, a “Fábula fauna” simbólica e a transgresión en “Flérida floresta” de Meta-relatos ou a transmigración anímica das “Belas e bestas”, o eros sen mesura das “Entregas” ou o tríade iniciático de “Tres” do amentado Os paraísos eróticos teremos como resultado un volume plural nos seus vieiros máis unívoco na calidade que os preside, por forza polimorfo e espiral nas súas concrecións ao longo do tempo, mais sempre reivindicador da intensidade e a entremestura indisoluble de vida e literatura, escrita e ser, como arkhés vitais irrenunciables.

[Publicado nos xornais El Ideal Gallego, Diario de Ferrol, Diario de Arousa e Diario de Bergantiños, 21-8-2011]